داستان
حرف‌های زیادی که تبدیل به بشکه باروت شد!
حرف‌های زیادی روی دلش تلنبار شده بود، دلخوری‌های ریز و درشتی که هیچ‌وقت نتوانسته بود با او در میان بگذارد چون طبق قانون نانوشته‌ای که نسرین با برخوردهای غیرمنطقی و رفتارهای عصبی‌اش وضع کرده بود، هیچ فردی نباید به هیچ‌یک از حرف‌ها و رفتارهای او اعتراض یا حتی کوچک‌ترین انتقادی به او وارد کند. برای همین بود که گاهی سعید با خودش فکر می‌کرد انگار به مرور زمان دچار نوعی احساس کینه نسبت به او شده است.
سعید در این سال‌ها شده بود مثل بشکه باروتی که هر لحظه آماده انفجار بود. هیچ‌جور نتوانست خودش را کنترل کند. صدایش را کمی بالا برد و رو به نسرین گفت: «چرا قبل از این‌که مهمون دعوت کنی با من مشورت نکردی؟ نگفتی شاید من خسته باشم و آمادگی‌اش رو نداشته باشم؟» صورت نسرین ناگهان سرخ شد، اخم‌هایش را در هم کشید و با تلخی گفت: «چیه؟ نکنه از این‌که خواهرم داره میاد ناراحتی؟» سعید با قاطعیت گفت: «هیچ فرقی نداره که کی بیاد، من الان خسته‌ام. باید قبل از دعوت کردن مهمون نظر من رو هم بپرسی. بالاخره منم تو این خونه آدمم.» نسرین زد زیر گریه و گفت: «تو حق نداری با من این جوری حرف بزنی!» و بعد در حالی که هق هق گریه می‌کرد، به اتاق رفت و در اتاق را محکم به هم کوبید! سعید روی کاناپه نشست، سرش را با دو دستش گرفت و با خودش گفت: «نه! دیگه واقعا نمیشه این شرایط رو تحمل کرد… باید دنبال یه راه‌حل درست باشم…».
نظر کارشناس
ضرورت پرورش خصلت انتقادپذیری در فضای خانه
به طور کلی آدم‌ها دو دسته‌اند:
آدم‌های انتقادپذیر: یعنی افرادی که به دیگران اجازه می‌دهند آن‌ها را نقد کنند و ناراحتی‌ها و خشم‌هایشان را به راحتی با آن‌ها در میان بگذارند. این افراد به انتقادات دیگران به چشم بازخورد و بازتاب اعمال و حرف‌های خود نگاه و از این اطلاعات ارزشمند برای اصلاح اعمال و شخصیت خود استفاده می‌کنند. افراد انتقادپذیر معمولا دوست‌داشتنی‌تر، معقول‌تر و منطقی‌تر هستند و طبیعتا در محیط خانواده هم جو مثبت‌تری را ایجاد می‌کنند. چنین افرادی به مرور زمان، پیشرفت مثبتی در رشد اخلاقی و شخصیتی دارند.
آدم‌های انتقادناپذیر: یعنی افرادی که در برابر هر انتقاد کوچک و هر بازخورد منفی، به سرعت وارد مرحله دفاعی می‌شوند. برای دفاع از خود، طرف مقابل را محکوم و سعی می‌کنند تقصیرها را گردن او بیندازند، عصبی می‌شوند، گریه می‌کنند یا داد و بیداد راه می‌اندازند و خلاصه جو خانه را متشنج می‌کنند. در نهایت شاید کمتر کسی جرئت انتقاد به آن‌ها را داشته باشد اما در عوض، روز به روز از محبوبیت آن‌ها کاسته می‌شود و حتی ممکن است به مرور زمان مورد نفرت قرار گیرند چراکه اطرافیان آن‌ها حرف‌های ناگفته زیادی در سینه دارند که هیچ وقت جرئت گفتن آن‌ها را پیدا نکرده‌اند. افراد انتقادناپذیر، به دلیل این‌که حاضر به دریافت هیچ‌گونه بازخورد منفی از اطرافیان نیستند، از اطلاعات ارزشمندی که به آن‌ها در اصلاح و بهبود رفتار و شخصیت کمک می‌کند، محروم می‌شوند و در نتیجه، هیچ‌گاه پیشرفت اخلاقی و شخصیتی چشم‌گیری نخواهند داشت.
افزایش علاقه و کاهش خشونت
مسلما هرچه اعضای خانواده تلاش بیشتری برای پرورش خصلت انتقادپذیری در فضای خانه داشته باشند، هم میزان عشق و علاقه را در محیط خانه افزایش داده‌اند و هم از بروز خشونت‌های ناگهانی پیشگیری کرده‌اند. به خاطر داشته باشید که «انتقاد»، داده اطلاعاتی بسیار با ارزشی است که به ما در شناخت بیشتر و بهتر خودمان و همچنین اصلاح معایب اخلاقی و رفتاری‌مان، کمک به سزایی می‌کند.
یک نکته هم درباره شیوه اصولی انتقاد کردن
نویسنده: زهرا وافر، کارشناس‌ارشد روانشناسی
